Rust, privacy, warm licht. Baby en ouders voelen zich er prettig bij. Een eigen patiëntenkamer is tegenwoordig dan ook niet meer weg te denken in de neonatologie. 10 jaar geleden was dat heel anders. CWZ was toen het eerste Europese ziekenhuis dat individuele couveusesuites opende.
15 suites
Jaarlijks liggen er tussen de 400 en 500 baby’s in de 15 couveusesuites van CWZ. Het zijn kinderen die extra in de gaten worden gehouden omdat ze te vroeg geboren zijn, een te laag gewicht hebben of het risico lopen op een infectie. Kinderarts-neonatoloog René Verlaak: ‘Ze liggen aan de monitor voor extra bewaking. Als ze eenmaal groeien en bloeien en geen bewaking meer nodig hebben, verhuizen ze naar de kinderafdeling. Op onze afdeling kunnen we patiënten opnemen die medium of high care zorg nodig hebben. Als beademing en intensive zorg nodig zijn, gaan pasgeborenen naar het Radboud UMC. Ze komen daarna vaak wel bij ons terug, De meeste van onze patiëntjes worden in CWZ geboren. Ongeveer een kwart komt per babyambulance naar CWZ.’
Privacy
In de suites kunnen ouders 24 uur per dag bij hun kind zijn en een van hen kan blijven slapen. Wie de nacht doorbrengt in de suite, kan terecht in een gemeenschappelijk douche en toiletruimte op de afdeling. Ook kunnen beide ouders broodmaaltijden van de roomservice gebruiken. Bezoek is welkom na overleg met de ouders en de verpleegkundige. René: ‘Ouders vinden het in het begin best spannend als ze alleen met hun kind op de kamer zijn. Dat duurt altijd even. Maar ze geven ons terug dat het snel went en dat ze de privacy heel fijn vinden. De overgang naar thuis is gemakkelijker dan wanneer ze van een zaal komen, merken we.’ Dat de individuele kamers aanspreken, blijkt wel uit de scores op patiënttevredenheid: een 8,5 tot 9. ‘Mensen van wie het kind van een IC in een ander ziekenhuis komt, bieden we bij voorkeur vooraf een rondleiding aan. Vaak kiezen ze daarna heel bewust voor CWZ. Zelf wil ik ook nooit meer terug naar de oude situatie waar de kinderen op zaal lagen!’
Prikkelrijk
René herinnert zich de oude afdeling nog goed uit de tijd dat hij als tweede neonatoloog aan de slag ging in CWZ. ‘Er stonden veel bedjes in veel te kleine ruimten met geen enkele privacy. Als ik naar een kind wilde kijken, moest ik over borstvoeding gevende moeders heen stappen. Het was echt behelpen.’ In die tijd kwam in Nederland de Family Centered Care op, zorg waarin het gezin centraal staat. Ook de ontwikkelingsgerichte zorg, die uitgaat van de ontwikkeling van het kind en de behoeftes die het heeft, raakte in zwang. René: ‘Met het NIDCAP-programma gingen we goed kijken naar het jonge kind en de signalen die het afgeeft. Lawaai vindt zo’n kleintje niet prettig, snel oppakken evenmin. Al die stress belemmert de groei van het brein. Door deze inzichten kregen de couveuses een cover: een doek dat over de couveuse wordt gelegd. Hierdoor worden licht en geluid gedempt, wat het kind een gevoel van veiligheid en geborgenheid geeft. Ook houdt het de artsen en verpleegkundigen alert op een rustige benadering tijdens de verzorging of het onderzoek. Op deze manier probeerden we de stress bij de baby’s te verminderen.’ In dat licht was de prikkelrijke couveuseafdeling natuurlijk verre van ideaal. Om pasgeborenen meer comfort te kunnen geven moest de verouderde afdeling op de schop.
Dit is het!
In de Verenigde Staten waren ze destijds al veel verder met ontwikkelingsgerichte zorg. Vandaar dat een CWZ-delegatie afreisde naar een Amerikaans ziekenhuis met een IC en 35 couveusesuites. ‘Ik was sceptisch’, vertelt René, die gewend was een één grote zaal met goed overzicht. ‘Hoe veilig zijn al die kleine kamertjes? Hoe zit het met de bewakingsapparatuur? En heb je niet veel meer personeel nodig? Maar ik was binnen een kwartier om. Het aantal decibellen was indrukwekkend laag, de rust was prachtig. Door de aparte kamers was er minder infectiegevaar dan bij ons. Bovendien zagen we dat ouders daar sneller meehielpen in de zorg, simpelweg omdat ze niet op hun vingers werden gekeken zoals bij ons. Allemaal zeiden we: dit is het! Dit willen we ook in CWZ. Het was mooi in lijn met de kraamsuites, die kort daarvoor in CWZ waren geopend tot grote tevredenheid van ouders.’
Nieuwe start
De raad van bestuur was snel overtuigd. Voor de verpleegkundigen kwamen er overlegmomenten zodat iedereen kon meepraten en betrokken werd in de nieuwe ontwikkeling ‘Er waren veel vragen. Zijn aparte ruimtes wel veilig? Straks kan ik tijdens het verzorgen van een baby niet meer even aan mijn collega naast me vragen om mee te kijken, hoe moet dat dan? Uiteindelijk bleek het vooral koud-water-vrees en konden we de meeste verpleegkundigen overtuigen’, vertelt René. Binnen no time lag er een bouwplan. Tijdens de verbouwing, die zes weken duurde, verhuisde de couveuseafdeling even naar A24. René weet nog dat er een ‘couveuse-afbraakfeest’ was. ‘Met het stuk trekken van het behang hebben we daar afscheid genomen van de oude afdeling. Er heerste een heel positief gevoel van een nieuwe start. De verpleegkundigen hebben uiteraard inspraak gehad tijdens de bouw. Hier een kastje, daar een commode. Verder zijn ze geschoold in de nieuwe manier van werken en is er drooggeoefend voordat de afdeling open ging. Alles was erop gericht dat zij snel hun weg konden vinden. Ik heb het idee dat dat goed gelukt is.'
Europees voorbeeld
Op 23 oktober 2008 ging de nieuwe afdeling open. Op dat moment beschikte CWZ over de eerste couveuseafdeling van Europa met individuele patiëntenkamers, een voorbeeld dat de afgelopen jaren door veel ziekenhuizen is overgenomen.
In 2018 vierden we het 10 jarig bestaan van de couveusesuites. We publiceerden toen een aantal verhalen over couveusekinderen. Sinds oktober 2021 spreken we over afdeling neonatologie.