Het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis start een unieke studie naar het gebruik en effect van virtual reality (VR) als afleiding bij patiënten die een kijkonderzoek van de maag (gastroscopie) ondergaan. CWZ is het eerste ziekenhuis in Nederland dat VR op deze manier toepast.
Meer comfort voor patiënt
Voor patiënten is een kijkonderzoek van de maag niet fijn. Medisch psychologen Froukje de Vries en Mattanja de Ruiter starten daarom samen met maag-darm-lever arts Adriaan Tan en verpleegkundig endoscopist Anneloes Bakker deze studie. Froukje: ‘We willen met behulp van VR het comfort voor patiënten verbeteren en ingrepen zo prettig mogelijk laten verlopen. VR kan het mogelijk maken dat meer patiënten een maagonderzoek zonder roesje (sedatie) ondergaan.’ Adriaan: ‘Een patiënt hoeft dan misschien niet meer voor de gastroscopie te worden opgenomen. Zodra het onderzoek voorbij is, kan hij dan direct weer eten en verder gaan met zijn dagelijkse dingen.’
Leren en inspireren
Adriaan: ‘In CWZ gebruikt de pijnkliniek onder leiding van pijnspecialist Robert van Dongen al VR bij de behandeling van patiënten met chronische rugpijn. Tijdens een gesprek over alvleesklierontsteking kwam dit onderwerp aan de orde en zijn we geïnspireerd om te kijken wat VR in de zorg voor maag-darm-lever patiënten kan betekenen. We kwamen al snel uit bij een kijkonderzoek van de maag. Dat is niet fijn voor patiënten. Om de mogelijkheden te onderzoeken, zijn we vervolgens om tafel gegaan met medisch psychologe Froukje de Vries in CWZ, die het gebruik van VR binnen ons ziekenhuis heeft geïnitieerd.’
Proef met patiënten
In eerste instantie is een test gedaan met een klein aantal patiënten. De patiënten kregen tijdens het onderzoek een VR-bril op en konden naar beelden kijken die ze zelf vooraf hadden uitgekozen. Mattanja & Froukje: ‘De reacties waren positief, van ‘wow, vet!’ en ‘je bent echt even ergens anders’ tot ‘wat fijn dat ik de arts gewoon kan horen en kan communiceren!’ Anneloes: ‘Waar we hadden verwacht dat patiënten actief afgeleid zouden willen worden door een game te spelen, bleek dat patiënten veel liever naar natuurbeelden kijken om te ontspannen en rustig te worden voor het onderzoek. Belangrijke informatie, die we nu in de daadwerkelijke studie hebben meegenomen.’
Onderzoek in de praktijk
Op basis van de testresultaten heeft CWZ subsidie ontvangen van het wetenschapsfonds om deze studie die loopt van 19 juli tot begin 2022 te starten. Patiënten met maag-darm-lever klachten die via de huisarts worden doorverwezen naar CWZ, krijgen eerst een afspraak op de polikliniek MDL. De MDL-arts bespreekt en beslist samen met de patiënt of een gastroscopie nodig is. Hierbij kan de patiënt aangeven of hij mee wil doen met de studie. In totaal kunnen 100 patiënten meedoen, die boven de 18 zijn en geen of langer dan vijf jaar geleden een gastroscopie hebben gehad. Voor een goede vergelijking wordt bij de helft VR ingezet en bij de andere helft niet op basis van loting.
Voor rust zorgen
Komt de patiënt in aanmerking voor gebruik van VR tijdens het kijkonderzoek van de maag? Dan krijgt hij een half uur voor het onderzoek begint een korte instructie van de endoscopie verpleegkundige. Anneloes: ‘We nemen hiervoor iets meer tijd dan gebruikelijk. Zo kan de patiënt zich goed voorbereiden en rustig worden voor het onderzoek. We leggen de patiënt duidelijk uit wat er gaat gebeuren. En we zetten de VR-bril al even op voor het beeld en gevoel erbij.’
Even in een andere wereld
Uit verschillende video-modules van SyncVR Medical kan de patiënt kiezen wat hij wil zien tijdens het onderzoek. Dat wisselt van een safari in Afrika en beelden van de Grand Canyon tot zwemmen met dolfijnen en meditatieoefeningen. Dit kan de patiënt helpen om zich te ontspannen en zich virtueel even in een andere wereld te begeven. Eén van de eerste patiënten die aan de studie meedoet, bevestigt dit: ‘wat fijn om op deze manier weer even ‘onder water’ te zijn, nadat ik al een hele tijd niet heb kunnen duiken.’ Omdat er geen roesje (sedatie) nodig is, kan de patiënt bovendien op ieder moment contact maken met de arts of verpleegkundige: hij kan hen altijd horen en zij hem. Ervaar hier hoe de beelden eruit zien.
Meer gemak, minder gedoe
Adriaan: ‘Met VR hopen we een gastroscopie veel minder ingrijpend te maken en het ongemak dat erbij komt kijken te verlichten. Ons belangrijkste doel is dat patiënten het onderzoek hierdoor beter kunnen verdragen. Op basis van de uiteindelijke patiëntervaringen en resultaten hopen we dat VR in de toekomst zelfs een roesje (sedatie) kan vervangen. Hierbij moet er altijd iemand mee om de patiënt te brengen en halen, heeft de patiënt een uur nodig om letterlijk zijn roes uit te slapen en bij te komen en mag hij niet meteen weer autorijden of werken. Gebruik van VR kan betekenen dat een patiënt niet meer hoeft te worden opgenomen in het ziekenhuis. Hij kan dan na het onderzoek direct weer eten en verder met zijn dagelijkse dingen. Dat is fijn voor de patiënt én voor het ziekenhuis.’
Eindeloze mogelijkheden
VR biedt veel mogelijkheden als afleiding bij ongemak, pijn of angst. Toepassingsmogelijkheden zijn bijvoorbeeld kinderen die bang zijn om bloed te laten prikken of patiënten die op de IC zijn opgenomen. Maar ook bij opgenomen patiënten die erg onrustig of niet mobiel zijn. Froukje: ‘Parallel met deze studie doet CWZ bij de SEH een onderzoek naar het inzetten van VR bij mensen bij wie gewrichten terug in de juiste houding moeten worden gezet, zoals het terug zetten van een schouder die uit de kom is. Verdoven is dan niet altijd goed mogelijk. Er wordt getest in hoeverre VR ook deze patiënten effectief afleiding en pijnvermindering kan bieden.’