Deze week kregen twee patiënten voor het eerst in CWZ een soort pacemaker geïmplanteerd die de tongzenuw stimuleert. De nervus hypoglossus stimulator van de firma Inspire voorkomt ademstops door slaapapneu. KNO-arts Bart Wensing: ‘Wij zijn één van de vijf ziekenhuizen in Nederland waar deze ingreep uitgevoerd mag worden. Vanwege het succes van de behandeling in onze collega Santeon ziekenhuizen OLVG en St. Antonius was er behoefte aan meer centra. Na een strenge landelijke selectie is CWZ één van de drie nieuwe centra geworden. Daar zijn we heel trots op.’
Tientallen ademstops
De ingreep wordt uitgevoerd bij patiënten met matig tot ernstig obstructief slaapapneu (OSA). OSA ontstaat doordat een deel van de bovenste luchtweg blokkeert in de nacht. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de tong die naar achteren zakt of de huig en het zachte verhemelte die de luchtweg (tijdelijk) afsluiten. Dat kan tot tientallen ademstops per uur geven. Deze mensen kampen met klachten als snurken, vermoeidheid, concentratieproblemen overdag, veel plassen en stikgevoelens in de nacht, onrustig slapen en hoofdpijn in de ochtend. De eerste patiënt die in CWZ geopereerd werd, is Pascal. ‘Ik ben blij dat het erop zit en kijk uit naar over een maand, als de stimulator wordt aangezet. Hopelijk kan ik dan weer eens slapen, want ik slaap al 1,5 jaar nauwelijks door de vele ademstops, zelfs met een CPAP-masker. Dat is een ramp.’
Als gangbare behandelingen niet helpen
Patiënten met slaapapneu worden in CWZ multidisciplinair behandeld. Een team van longartsen, neurologen, KNO-artsen, slaapconsulenten (gespecialiseerde slaapverpleegkundigen), klinisch neurofysiologisch laboranten en een slaaptherapeut bespreekt en behandelt patiënten samen. De behandeling met een tongzenuwstimulator kan een oplossing zijn als gangbare behandelingen niet of onvoldoende helpen. Bart: ‘Sommige mensen kunnen bijvoorbeeld onmogelijk omgaan met een CPAP-apparaat, of het werkt niet voldoende. Een aantal mensen heeft bijvoorbeeld een allergie voor de maskers of krijgt last van claustrofobie.Bij een andere behandeling krijgen mensen een soort beugel, maar ook die werkt niet altijd of leidt tot gebitsproblemen. Anderen hebben al een operatie aan bijvoorbeeld de huig en/of de amandelen ondergaan, die helaas de slaapapneu niet voldoende verholpen heeft.''
Sterk verminderde klachten
Bart vervolgt: 'Deze nieuwe behandeling kan deze mensen echt heel erg goed helpen! Uit onderzoek bij duizenden mensen blijkt dat de behandeling leidt tot sterk verminderde klachten. Ook zien we een zeer sterke afname in het aantal ademstops. Dat is belangrijk, want ernstig slaapapneu kan leiden tot serieuze aandoeningen, zoals een onregelmatige hartslag, hoge bloeddruk en een verhoogde kans op hart- en herseninfarcten.'
'Het is een prachtige innovatie die de kwaliteit van leven voor apneupatiënten echt kan verbeteren.’
Hoe werkt het?
Tijdens de ingreep plaatst de KNO-arts een kastje (pacemaker) tussen de ribben van de borstkas. Ook wordt er een zogenaamde electrode (hulsje) om de tongzenuw geplaatst. Na een maand activeert een speciaal getrainde laborant of slaapconsulent het implantaat en volgen controles om de instellingen goed te krijgen.
Afstandsbediening
Bart: ‘De stimulator zorgt dat de tong- en keelspieren aanspannen, waardoor de luchtweg vrij gehouden wordt. In de weken erna wordt het apparaat in CWZ gefinetuned. Immers, bij teveel stimulatie van de tongzenuw ervaren mensen dat als onprettig en kunnen ze er zelfs wakker van worden. Bij te weinig stimulatie helpt de therapie niet of onvoldoende.’ De patiënt stelt elke avond zelf de start- en eindtijd in om zo min mogelijk last te hebben van de beweeglijke tong. Bijvoorbeeld zo dat het apparaat aangaat na 30 minuten, op het moment waarop hij/zij slaapt. En weer uitgaat 15 minuten voordat de wekker gaat. In de nacht kan de patiënt het implantaat met de afstandsbediening uit- en aanzetten. Handig bij toiletbezoek.
Zeer strenge selectie
Per jaar komen er in Nederland slechts een paar honderd mensen in aanmerking voor een tongzenuwstimulator. Er is een zeer strenge selectiemethode met vele onderzoeken, waarbij het laatste woord is aan een landelijk ingestelde indicatie-commissie. Bart: ‘Het is een dure behandeling, dus moeten de gangbare behandelingen voor OSA niet mogelijk zijn of gefaald hebben. Wij streven ernaar om dit jaar de ingreep in CWZ uit te voeren bij ongeveer 10 patiënten. Daarna willen we elk jaar groeien, naar uiteindelijk enkele tientallen implantaties per jaar. Het zou kunnen dat in de toekomst de selectiecriteria wat verruimd gaan worden, zodat meer mensen in aanmerking komen voor de behandeling. Dat zou heel mooi zijn, want het is een prachtige innovatie die de kwaliteit van leven voor apneupatiënten echt kan verbeteren.’
Op de foto van links naar rechts: Volker Gaydos (firma Inspire), Linda Peeters (OK-assistent), Bart Wensing (KNO arts), Rutger Plantinga (KNO arts), Rianne Megens (OK-assistent), Judith Rotte (OK-assistent) en Peter van Maanen (gast operateur OLVG)