Een mooi bruin kleurtje ziet er gezond uit. Maar is het ook gezond? Het zongedrag van de jaren '60, '70 en '80 heeft ook een keerzijde. Huidkanker is anno 2014 de meest voorkomende vorm van kanker. Een kwart van de patiënten op het spreekuur van de dermatoloog heeft ermee te maken. Een toename die ook samenhangt met de ouder wordende bevolking.
Meer keuze
Het basaalcelcarcinoom is de meest voorkomende huidkanker. ‘En gelukkig de meest onschuldige vorm’, aldus dermatoloog Bert van Bergen. ‘Hij zaait niet uit, maar toch is behandeling nodig. We snijden de plek weg of schrijven een crème voor die leidt tot een ontstekingsreactie waardoor de tumor verdwijnt.’ Sinds oktober is er nog een andere behandeling mogelijk: fotodynamische therapie. Met crème wordt de huidkanker extra gevoelig gemaakt voor licht. Daarna wordt er een lamp op gezet die de kanker wegbrandt. ‘Door deze extra behandelvorm hebben patiënten meer keuze’, vertelt Bert. Het plaveiselcelcarcinoom staat op de tweede plaats. Deze vorm groeit sneller dan het basaalcelcarcinoom en zaait in een later stadium wél uit. Wegsnijden van de kwaadaardige plekken is de beste remedie.
Families onder controle
De derde huidkanker is het melanoom. Een groep pigmentcellen is dan veranderd in kankercellen. Bert: ‘Dit is de gevaarlijkste vorm die snel geopereerd moet worden. De overlevingskans is gelukkig sterk verbeterd de laatste jaren. Vroeger dachten we dat de zon de veroorzaker was. Maar hoe komt het dan dat de meeste kwaadaardige moedervlekken juist op plekken van het lichaam verschijnen die niet aan de zon zijn blootgesteld? We weten eigenlijk niet hoe deze kanker ontstaat. Wel heeft iemand een verhoogde kans op een melanoom als een 1e of 2e graads familielid deze vorm van kanker heeft (gehad). Veel van deze families staan daarom onder controle.’ Bij verdenking van een melanoom haalt de dermatoloog soms de plek zelf weg. Maar meestal wordt de patiënt meteen naar het melanoomteam gestuurd. Dat is een gespecialiseerd team van onder meer dermatologen, (plastisch) chirurgen en een oncologisch verpleegkundige. Bert: ‘We gebruiken allemaal hetzelfde dossier en weten dus precies van elkaar wat we doen.’
Vreemd plekje
Senior doktersassistent Daphne Jochems vangt veel mensen op na het krijgen van een slechte uitslag. ‘Soms willen ze erover praten of nog wat extra uitleg. De schrik is vaak zo groot dat patiënten niet veel informatie meer opnemen. Ze kunnen ons daarom altijd nog bellen.’ Als de behandeling achter de rug is, is een goede controle door de dermatoloog noodzakelijk. Eerst 4 keer per jaar, daarna 2 keer per jaar. Het kost maar 10 minuutjes. Daphne: ‘We houden goed in de gaten of mensen op controle zijn geweest. Als ze wegblijven lichten we de huisarts in, maar meestal komen ze trouw.’ De onzekerheid kan blijven knagen, weet ze. ‘Wanneer mensen een vreemd plekje zien, maken ze zich zorgen. Hier krijgen we veel telefoontjes over. Dan kijken we of ze diezelfde week even langs kunnen komen. In de meeste gevallen is het niets, maar we snappen dat mensen ongerust zijn en willen ook voorzichtig zijn.’
Dermatoscoop
Voor veel huidziekten is teledermatologie een oplossing. De huisarts stuurt een foto in die de dermatoloog op afstand beoordeelt. Bert: ‘Maar pigment- en moedervlekken zijn op een foto moeilijk te beoordelen. Die willen we onder onze dermatoscoop zien.’ De toename van het aantal huidkankerpatiënten maakt veranderingen in de samenwerking met de huisarts noodzakelijk. ‘Het zou goed zijn als huisartsen meer getraind worden in het diagnosticeren van huidkanker. Soms gaan oudere mensen niet meer naar de dermatoloog. Ze kunnen echter nog lang in leven blijven met huidkanker. Ik ken een vrouw van boven de 100. Ze heeft al 10 jaar huidkanker, maar een behandeling bleef uit vanwege haar leeftijd. Inmiddels is haar hele gezicht aangevreten. Dat geeft veel pijn en ziet er erg naar uit. Schrijnend vind ik dat’, aldus Bert.
Gaan de medewerkers van dermatologie zelf wel eens in de zon zitten? ‘Ja hoor’, lacht Daphne. ‘De zon is ook gezond. Zonlicht zorgt voor vitamine D. Zolang je maar niet verbrandt. Ik smeer me altijd goed in en ga nooit urenlang liggen bakken.’