Indringend kijkje in de wereld van de psychiatrie

'Indringend', zo omschrijft hoofd verpleegafdeling psychiatrie (PAAZ) René Teunissen in een notendop de voorstelling die hij zojuist heeft gezien. Op dinsdagavond 31 mei legde Bas Kruip in zijn voorstelling 'De eenzame astronaut' zijn persoonlijke ervaring met de psychiatrie bloot. In het Auditorium van CWZ wist hij ruim twee uur lang zijn publiek te boeien met zijn weg langs de diverse Nijmeegse psychiatrische instellingen.

Als gevolg van wat een angststoornis en een bijbehorende depressie wordt genoemd, reisde de cabaretier in de tweede helft van 2013 langs psychiatrische afdelingen van zowel CWZ, Radboud, als GGZ. Hij tekende zijn ontmoetingen en ervaringen op en ook zijn innerlijke reis schuwde hij niet. In zijn voorstelling komt een kleurrijke parade langs vol filosofen, psychiaters en beschouwingen over de mens.

Balanceren
In sneltreinvaart schetst Kruip zijn belevenissen en overdenkingen. Elkaar tegensprekende professionals buitelen over elkaar heen, gekmakend zijn de steeds veranderende diagnoses! Hij balanceert tussen hoop en wanhoop, voelt zich eenzaam op de PAAZ, gaat de strijd aan met medicijnen en ervaart het onvermogen om echt contact te maken. Kruip: 'Je hebt maar een heel klein clubje waar je echt iets aan hebt. Mensen die aandacht voor je hebben en empathisch zijn.'

Kan ik iets voor je doen?
Vlak voor de kerst jatten Kruip&kornuiten van instelling Aurora kerstversiering bij het naastgelegen Radboud om het schlemielige boompje op hun afdeling wat kleur te geven. 'Dat gaf zo veel hilariteit! Mensen kwamen spontaan kijken wat er aan de hand was. Er was namelijk nog nooit zo gelachen op die afdeling.' Deze opstandigheid én de ontmoeting met een lifecoach lijken zijn kantelpunt in te luiden. Hij voelt zich sterker worden. Voor het eerst in tijden stelt iemand hem een open vraag: 'Kan ik iets voor je doen?' Kruip ervaart de immense steun die dat geeft: iemand die naast je staat en niet tegenover je zit.

Rustpunten
De intense monoloog wisselt af  met rustpunten waarin muziek, teksten van filosofen en stemmige beelden in deze context ineens een nieuwe betekenis krijgen. Ondanks de zware materie (angst, eenzaamheid en doodswens) is de uitvoering nooit zwaar of beklemmend. Integendeel, regelmatig hoor je een lachsalvo uit de zaal opkomen. Humor of herkenning?

Geraakt publiek
'Wat zijn jullie stil?', constateert Bas na de voorstelling. 'Het is redelijk intensief', geeft iemand uit het publiek terug. Een paar mensen verlaten de zaal in tranen. Een medewerker van het centraal medisch archief zag met haar zus de voorstelling: 'Ik ben niet bekend met psychiatrie, maar wel geïnteresseerd. Bas Kruip kan heel beeldend vertellen. Je bent geboeid van het begin tot het eind. Het is een eyeopener hoe hij die wereld schetst.' Manager bedrijfsvoering psychiatrie Martijn Kraa: 'Het zou eigenlijk verplichte kost moeten zijn voor alle professionals in de psychiatrie. Het is goed om een spiegel voorgehouden te krijgen waarin je gedrag als hulpverlener wordt uitvergroot. Daar heb je echt iets aan!’ Een andere aanwezige is een CWZ-medewerker die zelf opgenomen was op een PAAZ: ‘Sommige situaties komen lachwekkend over, maar het ernstige is dat het waar is. Wat Bas vertelt, kan ik beamen. Fijn dat er zoveel verschillende mensen de voorstelling in CWZ hebben gezien. Hopelijk werkt het als een katalysator om veranderingen van de grond te krijgen.’

Tekst: Monique de Groot, KMI