In de zorg voor de toekomst willen we zoveel mogelijk de juiste zorg op de juiste plek geven. Als het kan, is het voor mensen vaak prettiger om bepaalde zorg aan huis te krijgen. Ook voor dialyse wordt hiernaar gekeken. In hoeverre is het mogelijk om thuis te dialyseren?
Prettig voor patiënten
‘Bepaalde vormen van dialyse gebeuren nu al thuis’, zegt Monja Sanders, hoofd van de dialyseafdeling in CWZ. ‘We kijken nu of we dat vaker kunnen doen en bij meer vormen van dialyse. Het is prettig voor patiënten en ook voor ons zeker de moeite waard, want we zien het aantal dialysepatiënten toenemen. Nierfalen treedt vaker op hoge leeftijd op en mensen worden steeds ouder. Daarnaast kan het samengaan met ziektes als diabetes en hart- en vaatziekten die ook steeds meer voorkomen.’
Thuis dialyseren
Op dit moment vindt er al dialyse thuis plaats, meestal de zogenaamde peritoniale dialyse of buikspoelen. Hierbij filtert het buikvlies de afvalstoffen uit het bloed. Patiënten krijgen daarvoor een katheter in de buik. Deze dialysevorm is minder belastend voor het lichaam dan hemodialyse waarbij een kunstnier in een machine het bloed filtert. Maar ook hemodialyse is thuis mogelijk. ‘We bekijken of we beide vormen van dialyse vaker bij mensen thuis kunnen organiseren. In samenwerking met de wijkverpleging, maar ook doordat patiënten zelf of met hulp van mantelzorgers de benodigde handelingen kunnen verrichten. Van ervaringen op andere plekken leren we dat het helpt als we niet alleen de directe naasten, maar een veel groter netwerk erbij betrekken’, zegt Monja.
Academie
‘Voor patiënten is thuis dialyseren heel fijn. Ze hoeven niet meer naar het ziekenhuis voor dialyse, dat scheelt hen veel tijd’, zegt internist-nefroloog Rik ter Meulen. ‘Vooral zelfstandige patiënten maken hier nu gebruik van. Zij kunnen zelf de zakken met dialysevloeistof aan- en afkoppelen. Maar het is mogelijk voor meer patiënten, mensen kunnen vaak veel meer zelf dan ze denken als we hen meer betrekken bij hun zorg. Soms met hulp van de wijkverpleging, soms met hulp van mantelzorgers. Onze dialyseverpleegkundigen scholen patiënten en wijkverpleging, zodat ze weten wat ze kunnen doen. De ontwikkeling van een academie voor patiënt en naasten in CWZ kan dit verder versterken. Hierin leren patiënten en mantelzorgers hoe ze eenvoudige zorghandelingen zelf kunnen uitvoeren. Op die manier kunnen we de zorg gemakkelijker maken en dichter bij huis organiseren. Zeker bij dialyse levert dat patiënten veel kwaliteit van leven op.’
Betrekken bij de zorg
‘Mensen betrekken we zo veel mogelijk bij de behandeling‘, zegt Monja. ‘Op de nefrologiepoli en op de nierfalenpoli geven we informatie over de relatie tussen leefstijl en de nierfunctie. Voor hemodialyse hebben we een zelfmanagementgroep, waarin we mensen leren hoe voeding van invloed is op hun bloedwaarden’, zegt Monja. ‘We hopen dat mensen door meer betrokken te zijn, zich ook zekerder gaan voelen om andere dingen te doen zoals de machine opbouwen of zelf aanprikken.’
Dialyse uitstellen
Dialyseverpleegkundige Gertie Rutten en verpleegkundig consulent Bregje Willems van poli interne geneeskunde willen de eigen regie van nierpatiënten stimuleren met een speciale training gericht op zelfmanagement. ‘Het programma is ontwikkeld in Groningen, door het Martiniziekenhuis en het UMCG’, vertelt Gertie. ‘Het maakt mensen met nierfalen bewust van de invloed van hun leefstijl op de ziekte. Denk dan aan voeding, medicatie, bewegen, roken. Ook leren zij hoe ze de lab-uitslagen die ze in het patiëntportaal vinden moeten interpreteren. Als mensen in een vroeg stadium van hun ziekte hun leefstijl aanpassen, dan heeft dat een gunstig effect op de nierfunctie. Door de achteruitgang te vertragen kan dialyse zo lang mogelijk uitgesteld worden.’