Onderzoek naar het afweersysteem van de hersenen

T-cellen zijn onderdeel van ons afweersysteem. Ze komen opdagen op het moment dat er ergens in het lichaam een infectie ontstaat. Ook lijken dit de cellen te zijn die ‘uit de bocht vliegen’ bij iemand met multipele sclerose (MS) en ontstekingen veroorzaken in de hersenen. Hoe komen T-cellen in de hersenen terecht? Wat doen ze daar vervolgens? En kun je ze daar weghouden? Joost Smolders onderzocht dit.

Groot vraagteken

Tot nu toe is er weinig onderzoek gedaan naar T-cellen in de hersenen. Het is namelijk niet mogelijk om T-cellen zomaar bij levende mensen weg te nemen uit de hersenen en te bestuderen. Maar, als iemand overlijdt zijn deze cellen in de hersenen nog een paar uur actief. In samenwerking met de Nederlandse Hersenbank (Nederlands Herseninstituut Amsterdam) zette Joost Smolders een onderzoek op. Het bleek mogelijk om T-cellen uit de hersenen te halen en deze binnen een paar uur na overlijden te analyseren. Zijn onderzoek heeft geleid tot de bevindingen die onlangs zijn gepubliceerd in een artikel in Nature Communications.

Ideale infrastructuur

Joost maakt deel uit van de neuro-immunologie onderzoeksgroep van het Nederlands Herseninstituut, waar hersenweefsel van overleden hersendonoren van de Nederlandse Hersenbank onderzocht wordt om meer over ziekten als MS te leren. Donorhersenen dienen binnen enkele uren na overlijden te worden uitgenomen. Doordat Nederland zo klein is, is dat in relatief veel gevallen mogelijk. ‘Het hersenweefsel dat wij beschikbaar krijgen voor onderzoek is kwalitatief zo goed, dat kun je haast nergens ter wereld voor elkaar krijgen’.

T-cellen in gezonde hersenen aanwezig

Joost wilde graag weten hoe T-cellen zich gedragen in gezond hersenweefsel. Als referentiekader voor onderzoek naar T-cellen in de hersenen van mensen met MS. ‘We zijn erachter gekomen dat iedereen T-cellen heeft in de hersenen. Meestal zitten deze celen in weefsels waar infecties gemakkelijk kunnen ontstaan. Het is daarom aannemelijk om te denken dat de hersenen dus een aantrekkelijke plek zijn voor virussen om te infecteren’.

MS leren begrijpen

‘T-cellen nestelen zich dus graag in de hersenen. Nu we weten hoe T-cellen zich in gezonde hersenen gedragen zijn we benieuwd hoe ze dat doen bij mensen met MS. We hebben nu een nieuw referentiekader waarmee we de hersenen van mensen met MS kunnen vergelijken. We hopen op die manier nieuwe inzichten te krijgen in hoe MS tot uiting komt in de hersenen. Met deze inzichten hopen we het ziekteverloop van mensen met MS beter kunnen voorspellen. Deze informatie is belangrijk om de ontstekingen ín de hersenen van mensen met MS te kunnen behandelen en remmen. ‘Ik heb een subsidie gekregen van het Nationaal MS fonds om verder te kunnen bouwen aan dit onderzoek, daar ben ik ze heel dankbaar voor. Hopelijk kan ik als neuroloog in de toekomst nog veel meer voor patiënten met MS betekenen’.

Over Joost Smolders

Joost rondde in 2007 zijn opleiding geneeskunde af in Maastricht. Daarna deed hij promotieonderzoek naar afweercellen (T-cellen) in het bloed van patiënten met MS en de rol van vitamine D. Tijdens dit onderzoek werd nieuwsgierig naar de afweercellen in de hersenen. Zo belandde hij na zijn promotieonderzoek als onderzoeker bij het Nederlands Herseninstituut in Amsterdam. Op dit moment is hij bijna klaar met zijn opleiding tot neuroloog in CWZ.