‘Ik heb enorme bewondering voor mensen die weten dat ze niet lang meer te leven hebben en er het beste van maken. Voor deze patiënten kunnen we vaak nog veel betekenen.’ Anesthesioloog en pijnspecialist Robert van Dongen kijkt met voldoening terug op zijn tijd in CWZ, waarin hij de pijnpoli uitbouwde tot pijnkliniek en een multidisciplinair palliatief team opzette. In november gaat hij met pensioen.
Een nieuwe uitdaging
Toen Robert van Dongen in 2010 bij CWZ begon, was hij al een ervaren anesthesioloog en pijnspecialist in het Radboudumc. CWZ wilde op dat moment de nog vrij nieuwe pijnpoli uitbreiden en hij was toe aan een nieuwe uitdaging. ‘In het Radboud komen veel patiënten met zeer complexe pijnklachten, vaak als laatste mogelijkheid. Voor die groep elke dag iets bedenken is zwaar. In CWZ kunnen we door de vaak kortere ziekteduur sneller goede resultaten behalen bij pijnvermindering. De combinatie van werken in beide ziekenhuizen bleek een uitkomst voor mij.’
Geweldig team
De pijnkliniek van CWZ had toen nog niet de ruimte en middelen van vandaag. ‘We zijn meerdere keren verhuisd voordat we in 2017 eindelijk een goed toegeruste poli met behandelkamer kregen,’ vertelt Robert van Dongen. ‘Hier kunnen we patiënten zo snel mogelijk behandelen. Dit had nooit gekund zonder ons geweldige team van doktersassistenten en secretaresses. Mede door hun toewijding zijn onze patiënten heel tevreden en gaan we met plezier aan het werk.’ Ook de korte lijntjes met de röntgenafdeling, fysiotherapeuten en klinisch psychologen maken echt een verschil, zegt hij. ‘De samenwerking met neurologen, sportartsen en neurochirurgen wordt steeds belangrijker en ook huisartsen weten ons steeds beter te vinden. Het is prettig om hen advies te geven waarmee ze verder kunnen.’
Pionier in palliatieve zorg
Niet lang na zijn start in CWZ kreeg Robert van Dongen de mogelijkheid om een palliatief team op te zetten. Dat deed hij samen met onder meer een verpleegkundig specialist. ‘We hebben nu een prachtig multidisciplinair team,’ vertelt hij. ‘Bestaande uit verpleegkundig specialisten, geestelijk verzorgers, maatschappelijk werkers, klinisch psychologen en verschillende medisch specialisten. Ik ben er enorm trots op dat al deze collega’s zich met hart en ziel inzetten voor onze patiënten. Zelfs in de palliatieve fase van hun ziekte kunnen we vaak nog iets betekenen.’
Pijn is complex
De afgelopen jaren waren er veel ontwikkelingen in de behandeling van pijn, zegt Robert van Dongen. ‘Vroeger richtten we ons vooral op verdoving van pijn met injecties en medicatie. Maar pijn is een complex fenomeen. Vele aspecten dragen bij aan de ernst van de pijn en de beperkingen die iemand ervaart. Een goede samenwerking met verpleegkundigen, fysiotherapeuten, oefentherapeuten Cesar/Mensendieck en klinisch psychologen is belangrijk voor een goede diagnose en passend behandeladvies. Soms is dat een medisch-technische oplossing, maar bij veel chronische pijn niet. Dan lukt het niet altijd om de pijn te verminderen. Ermee leren omgaan en je leven er niet door laten domineren, kan dan minstens zo belangrijk zijn.’
Vooral jonge patiënten die hij behandelde voor ernstige pijn door kanker blijven hem bij. ‘Het grijpt me nog altijd aan,’ vertelt hij. ‘Ik heb ook veel bewondering voor patiënten die weten dat ze niet lang meer te leven hebben en dat kunnen accepteren. Vaak willen ze er toch nog het beste van maken. Aan die kwaliteit van leven kunnen we als pijn- en palliatief team echt een belangrijke bijdrage leveren.’
Samenwerken
Terugkijkend op zijn tijd in CWZ zegt Robert van Dongen: ‘Wat ik heb kunnen realiseren had ik nooit kunnen doen zonder al die fijne collega’s en zorgprofessionals met wie ik heb samengewerkt. Ik ben blij dat ik destijds ook in CWZ ben gaan werken. In beide werelden - academisch en perfieer - kunnen we van elkaar leren. Het zou mooi zijn als we wat meer bij elkaar in de keuken kunnen kijken. De goede samenwerking tussen het pijnteam met de collega-specialisten is voor de zichtbaarheid in de regio en het contact met de huisartsen van groot belang voor het ziekenhuis. Het is geweldig hoe we elkaar weten te vinden. Dat komt de patiëntenzorg echt ten goede.’
Hij hoopt dat die goede samenwerking binnen en buiten CWZ wordt voortgezet. Zijn boodschap aan de achterblijvers en zijn opvolger is duidelijk: ‘Probeer pijn niet alleen medisch-technisch op te lossen, maar praat met elkaar over andere factoren die de pijn beïnvloeden. Er is bijvoorbeeld veel te winnen met een gezondere leefstijl. En ga op tijd in gesprek over palliatieve zorg bij ongeneeslijke ziekten. Ook daar is nog veel te winnen.’
Loopbaan
Robert van Dongen is opgeleid in Amsterdam tot anesthesioloog en in 1987 naar Nijmegen verhuisd en in het Radboudumc gaan werken. Naast zijn werk op de operatiekamers werd hij lid van het pijnteam daar. De komst van prof. Ben Crul voor de opleiding tot pijnspecialist, destijds ook werkzaam bij anesthesiologie CWZ, had een groot effect op de pijnzorg in de regio. Hij vervulde een aantal bestuurlijke functies binnen zijn vak en is in 1997 gepromoveerd op de behandeling van pijn bij kanker. Naast het geven van onderwijs had de patiëntenzorg altijd zijn grootste belangstelling.