Diabetes kan schade veroorzaken aan de kleine bloedvaten van het netvlies. Daarom is regelmatige controle van de ogen belangrijk. Sinds kort hoeven diabetespatiënten hiervoor niet meer naar de oogarts. Een slim georganiseerde screening maakt het patiënten veel gemakkelijker. En hopelijk helpt het de toegangstijden van de oogkliniek te verkorten.
Geen afwijkingen, geen verwijzing
Wat is er veranderd? Internist Johan Meinardi: ‘We verwijzen onze patiënten niet meer door naar de oogarts, maar naar het klinisch-chemisch laboratorium. Ze laten hier een fundusfoto (foto van het netvlies) maken, die wordt beoordeeld door de optometrist. Als twee achtereenvolgende foto’s goed zijn, hoeft de patiënt pas na drie jaar terug te komen voor een volgende foto, bij minimale afwijkingen jaarlijks. Alleen bij grotere afwijkingen volgt een verwijzing naar de oogarts.’
Sneller thuis
Voor patiënten is dit een heel prettige gang van zaken. Oogarts Suze Valen: ‘Bij een fundusfoto is het meestal niet nodig om de pupil te verwijden met druppels, wat het zicht wazig maakt. Mensen mogen nu zelf naar huis rijden en zijn niet meer afhankelijk van anderen.’ Bovendien is het onderzoek veel sneller klaar. De foto maken duurt al met al 20 minuten, terwijl mensen bij een onderzoek door de oogarts al gauw een uur kwijt zijn. Eerst druppelen, dan wachten tot de druppels zijn ingewerkt, en daarna weer wachten op de oogarts.
700 poliplekken vrij
Door het gebruik van fundusfoto’s komen in de oogkliniek per jaar 700 tot 750 polikliniekplaatsen vrij. ‘Dat is bijzonder welkom bij ons specialisme, dat een lange toegangstijd heeft net als in andere ziekenhuizen’, zegt Suze Valen. ‘We hebben immers ontzettend veel oudere, chronische patiënten die regelmatige controles en behandelingen nodig hebben. Bij ernstige afwijkingen of spoed kunnen de diabetespatiënten uiteraard snel bij ons terecht.’
Te weinig zuurstof
Wat doet diabetes met de ogen? Suze Valen: ‘Een slecht ingestelde suiker leidt ertoe dat het netvlies te weinig zuurstof krijgt. Daardoor kunnen bloedvaatjes gaan lekken en kunnen bloedinkjes en vocht in het netvlies ontstaan. Dit kan leiden tot slechter zien. Bij ernstigere bloedvatschade kunnen de bloedvaatjes gaan woekeren, wat een hoge oogdruk en soms blindheid tot gevolg kan hebben. Gelukkig zien we door de preventieve controles niet veel mensen meer die er blind door worden. We zijn er op tijd bij met laserbehandelingen of injecties die het netvlies tot rust brengen. Dan kan de situatie heel lang stabiel blijven. Op ons spreekuur komen veel diabeten langdurig voor injecties.’
Op tijd ingrijpen
Johan Meinardi: ‘Het is dus belangrijk dat de bloedsuiker niet te veel schommelt. Hoe beter de suiker geregeld is, hoe minder snel de kleine vaatjes beschadigen. Vaatschade hoeft niet alleen in de ogen op te treden. Ook kleine vaatjes in nieren en voeten kunnen zijn aangedaan. Wanneer schade aan de oogvaatjes is ontstaan, is de kans groter dat ook vaatjes elders in het lichaam in de problemen zijn. Regelmatige controle van zowel ogen, nieren als voeten is daarom essentieel. Dan kunnen we op tijd ingrijpen.’
Lab is belangrijke schakel
Diabetespatiënten uit de regio onder behandeling van de huisarts krijgen al langer een fundusonderzoek door het klinisch chemisch laboratorium dat veel eerstelijnsdiagnostiek uitvoert. Dat leek Suze Valen ook wel wat voor CWZ-patiënten. Paul Geutjes, klinisch chemicus, dacht daar ook zo over. ‘Deze screening valt binnen onze tak van sport. Op meerdere fronten vormt het laboratorium een belangrijke schakel binnen de ketenzorg voor diabetespatiënten. Met ons oproepsysteem organiseren wij de periodieke fundus- en laboratoriumcontroles om patiënten en huisartsen te ontlasten. We doen ruim 1.300 fundusonderzoeken per jaar. Het onderzoek gebeurt niet alleen in het hoofdgebouw, maar ook in CWZ Druten.’
‘Erg blij’
‘Ik ben er heel erg blij mee’, besluit Suze Valen. ‘Elk vrijgekomen policonsult dat wij voor andere zorg kunnen gebruiken, komt ons heel goed uit. Deze screening is doelmatig, maar vooral erg fijn voor de patiënten.’
De screening met behulp van fundusfoto’s is een mooi voorbeeld van waardevolle en zinnige zorg.
Fotobijschrift: foto fundusonderzoek is van vóór coronatijd, dus zonder mondkapjes en spatschermen.