Sinds kort kunnen huisartsen patiënten met laagcomplexe hoofdpijn doorverwijzen naar de verpleegkundig specialisten (VS) van het STZ TEC expertisecentrum voor hoofd- en aangezichtspijn in CWZ. Het gaat om mensen met of verdenking op migraine, spanningshoofdpijn of medicatieovergebruikshoofdpijn. De twee specialisten behandelen deze patiënten zelfstandig. Hun wens is om nog een stap verder te gaan en laagcomplexe hoofdpijnzorg in de 1,5 lijn te gaan leveren. Dit is uniek in Nederland. Op dit moment zetten diverse stakeholders, waaronder NEO Huisartsenzorg, zich in om dit zorgpad structureel gefinancierd te krijgen. Suzanne Geerts (links op foto) en Mieke Heitkamp, beiden verpleegkundig specialist, en huisarts Mirjam Cluitmans uit Wijchen geven hun kijk op deze nieuwe ontwikkeling.
Holistische blik
Suzanne en Mieke werken nu al bijna anderhalf jaar als gediplomeerd VS met expertise hoofdpijn binnen het expertisecentrum voor hoofd- en aangezichtspijn. Mieke: ‘Wij hebben in de 2e lijn veel taken van de neurologen overgenomen. Inmiddels diagnosticeren en behandelen we zelfstandig zo’n 190 patiënten binnen dit zorgpad. Gedurende onze opleiding hebben we ons geprofileerd op medisch gebied. Maar door onze verpleegkundige achtergrond hebben we ook een holistische kijk op patiënten en diens klachten. Bij hoofdpijnklachten spelen vaak meerdere factoren een rol: biologische, psychologische en sociale.’
Chronische hoofdpijn
De behandeling en begeleiding van een hoofdpijnpatiënt kost vaak veel tijd. Mirjam: ‘Vooral chronische hoofdpijn is lastig. Het kan dagelijkse bezigheden fors belemmeren en onder andere leiden tot verzuim op het werk. We verwijzen hen naar therapeuten, maar vaak komen ze terug bij ons. Soms meerdere keren per jaar. Bij deze groep lopen we vaak tegen de grenzen van onze mogelijkheden aan. Dat leidt dan uiteindelijk tot verwijzing naar de neuroloog.’
Hoe huisartsen helpen?
Het CWZ-expertisecentrum vroeg zich af hoe het huisartsen kan ondersteunen, zodat deze patiënten in de 1e lijn kunnen blijven. Zo ontstond het idee van een zorgpad, waarbij VS als zelfstandig behandelaar de huisarts versterken met hun expertise (1,5 lijnszorg). ‘We werken nu achter de deur van het ziekenhuis, maar we willen ook graag vóór deze deur werken’, zegt Mieke. Suzanne: ‘We kunnen huisartsen helpen met de zorg voor patiënten met of verdenking op migraine, spanningshoofdpijn en/of medicatieovergebruikshoofdpijn. Daarbij maken we gebruik van telefonische patiëntconsulten, consulten via videobellen, een digitaal diagnostisch hoofdpijndagboek en een detox-app. Onze functie is hier bij uitstek geschikt voor. We zijn zelfstandig behandelaar en werken volgens de NHG-standaard hoofdpijn. We mogen diagnoses stellen, behandelplannen opstellen, uitvoeren en evalueren. We hebben een eigen verantwoordelijkheid, binnen de gestelde kaders van dit zorgpad, maar de huisarts blijft de regiebehandelaar.’
Autoriteit naar de huisartsenpraktijk
Mirjam lijkt het prettig om een laagdrempelige samenwerking te hebben en gebruik te kunnen maken van de expertise van de VS met haar korte lijnen naar de neuroloog. ‘Met deze 1,5 lijnszorg haal je de autoriteit van specialisten naar je praktijk en daar hebben patiënten behoefte aan. Regelmatig is er vanwege de langdurig bestaande klachten behoefte aan vervolgonderzoek of uitbreiding van medicatie. Vaak is dit niet geïndiceerd. Bovendien kan uitbreiding van medicatie leiden tot medicatieovergebruikshoofspijn. Het vergt tijd en routine om hierover met patiënten in gesprek te gaan en ze meer inzicht te geven in de patronen die een rol kunnen spelen. De VS kan mij ondersteunen door deze gesprekken te voeren.Voor de patiënt is betrokkenheid van de specialist zonder lange wachttijden prettig.’
Onderdiagnostiek en/of onderbehandeling
Ook de twee VS verwachten dat 1,5 lijnszorg zal leiden tot betere zorg. Mieke: ‘Bij patiënten met hoofdpijn die nu naar het ziekenhuis worden verwezen, zien we geregeld onderdiagnostiek en/of onderbehandeling. Bij migraine en spanningshoofdpijn ontstaat het risico op medicatieovergebruikshoofdpijn of een gebrek aan opvolging. Juist die opvolging is belangrijk bij een chronische hersenziekte als migraine.’ ‘Maar voor die opvolging hoeven mensen met een bekende diagnose zonder alarmsignalen dankzij deze constructie niet naar het ziekenhuis’, vult Suzanne aan. ‘Mochten wij en de huisarts er niet uitkomen, dan kunnen we samen besluiten om de patiënt alsnog door te sturen.’
Verwijzen niet altijd nodig
Het voorkomen van verwijzingen naar de 2e lijn door 1,5 lijnszorg is een mooie oplossing in deze tijd van toenemende zorgvragen en oplopende zorgkosten. Immers, een ziekenhuisconsult is duur. Mirjam: ‘Als huisarts streven we altijd naar de juiste zorg op de juiste plek. Soms verwijs ik een patiënt door als deze aanhoudende zorgen heeft en een sterke behoefte om gezien te worden door de specialist. Verwijzing is dan medisch inhoudelijk weliswaar misschien onnodig, maar kan toch een noodzakelijke stap zijn voor de patiënt om de klachten te leren accepteren. De 1,5 lijnszorg kan een goede manier zijn om deze patiënten te horen, gerust te stellen en handvatten te geven voor het omgaan met hun klachten.’
Meer tijd
Er is nóg een voordeel. ‘Als VS kunnen we drukke huisartsen ontlasten, terwijl zij wél de regie houden’, zegt Suzanne.’ Mirjam: ‘Precies, ik blijf dan hoofdbehandelaar, maar heb minder consulten. VS hebben bovendien meer tijd voor de patiënt dan de 10 minuten die ik heb.’
Onlangs hielden Suzanne en Mieke tijdens een scholing een praatje voor de huisartsen in Wijchen over wat zij als VS kunnen betekenen. Mieke: ‘Onze functie is nog onbekend, merken we. Huisartsen verwijzen automatisch naar een neuroloog. Sinds die avond krijgen we vanuit Wijchen meer directe verwijzingen.’ Mirjam: ‘Elkaar leren kennen is inderdaad van waarde. Als deze 1,5 lijnszorg er komt, zou ik het fijn vinden om af en toe persoonlijk contact te hebben met Mieke en Suzanne. Dat geldt trouwens ook voor patiënten. Die willen naast digitale consulten soms gewoon hun zorgverlener in het echt zien.’
Uniek initiatief
In Nederland wordt dit unieke initiatief op de voet gevolgd. Suzanne: ‘Omdat wij beiden fulltime werken, zijn we in staat om dit op te zetten. Het is ontzettend mooi als we samen in de regio goede hoofdpijnzorg kunnen inrichten, waarbij mensen deze zorg zoveel mogelijk dicht bij huis krijgen. Wanneer het goed loopt, is deze werkwijze landelijk uit te rollen.’ Mieke: ‘Daarbij is ook de mening van patiënten belangrijk. Het expertisecentrum doet ook onderzoek naar de ervaringen van patiënten. Deze inzichten worden gebruikt om in de toekomst deze zorg te verbeteren.
Nu al verwijzen naar de verpleegkundig specialist in CWZ?
In Zorgdomein kunt u kiezen voor het nieuwe zorgproduct 'laagcomplexe hoofdpijn'.
Over het expertisecentrum
Het expertisecentrum voor hoofd- en aangezichtspijn is onlangs opnieuw erkend door Stichting Topklinische opleidingsZiekenhuizen. Het centrum streeft naar verbetering van hoofdpijnzorg door gebruik te maken van multidisciplinaire werkwijzen en samenwerking, zodat de verschillende facetten van zorg goed op elkaar aansluiten. Neuroloog Wim Mulleners is in oktober benoemd tot bijzonder hoogleraar neurologie in het bijzonder hoofd- en aangezichtspijn aan het Radboudumc/de Radboud Universiteit.
Zorgtransformatie
De inzet van verpleegkundig specialisten in de 1,5 lijnszorg is een van de initiatieven van CWZ en zorgpartners in de regio om samen de zorg anders te gaan inrichten. Deze zorgtransformatie is nodig omdat er in de toekomst meer vraag naar zorg zal zijn dan we kunnen bieden als we zo doorgaan.